Hormony odpowiadają za wiele kluczowych funkcji życiowych, u kobiet sterują cyklem miesięcznym. Ich prawidłowy poziom jest niezbędny dla zachowania dobrego zdrowia. Bez równowagi hormonalnej nie jest również możliwe poczęcie oraz donoszenie ciąży. Spis treści: Co to są hormony? Za co odpowiadają hormony? Hormony ciążowe Co robi progesteron i estrogen? Jak dbać o prawidłowy poziom hormonów?
Co to są hormony?
Pod ogólnym pojęciem „hormony” kryją się związki chemiczne produkowane przez gruczoły dokrewne i komórki gruczołowe. Hormony wydzielane są do krwi bądź limfy. Działają one w niskich stężeniach i tylko na komórki docelowe, które wyposażone są w receptory (cząsteczki białek, rzadziej tłuszczów). W ten sposób hormon „zleca” docelowej komórce rozpoczęcie albo zakończenie jakiegoś procesu wewnątrz organizmu. Mówi się więc o plejotropowym (wielokierunkowym) działaniu hormonów. Samo słowo „hormon” pochodzi od starogreckiego „hormán”, czyli „pobudzać”, a do świata nauki wprowadził je w 1905 roku angielski fizjolog Ernest Starling. Nauka o hormonach to endokrynologia.
Za co odpowiadają hormony?
Rolą układu hormonalnego jest kontrola różnych funkcji fizjologicznych organizmu. Można wyróżnić dwie główne funkcje hormonów:
- Regulacja funkcjonowania organizmu człowieka (rozmnażanie, utrzymanie stałego poziomu wody oraz soli mineralnych, trawienie, wchłanianie, wzrost i rozwój).
- Przystosowanie do zmiennych warunków środowiska poprzez zmianę metabolizmu oraz odpowiedź na stres (reakcja walka lub ucieczka). Hormony wytwarzane są m.in. przez podwzgórze, przysadkę mózgową, tarczycę, przytarczyce, szyszynkę, trzustkę, nadnercza, granicę, jajniki (u kobiet) oraz jądra (u mężczyzn).
U kobiet w obrębie jajnika oraz błony śluzowej macicy ma miejsce szereg powtarzających się zmian, które regulowane są przez dwa podstawowe hormony płciowe: progesteron oraz estrogeny.
Hormony ciążowe
Szczególną grupą hormonów u kobiet są hormony ciążowe. Najważniejsze z nich to progesteron, estrogeny (do których zalicza się estron, estradiol, estriol oraz produkowany tylko podczas ciąży estetrol), gonadotropina kosmówkowa (hCG), relaksyna, oksytocyna. Kobiety planujące ciążę powinny również zadbać o prawidłowy poziom hormonów tarczycy.
Co robi progesteron i estrogen?
Wiele kobiet zastanawia się, co robi progesteron oraz estrogen w okresie ciąży. Progesteron uchodzi za podstawowy hormon w błogosławionym stanie. Progesteron w ciąży jest niezbędny do zaistnienia oraz podtrzymania ciąży. Po zapłodnieniu wydziela go ciałko żółte, natomiast od 14.–18. tygodnia ciąży wytwarza go również łożysko. Dzięki progesteronowi możliwe jest zagnieżdżenie się zarodka (implantacja) w błonie śluzowej macicy oraz utrzymanie ciąży. Progesteron w ciąży hamuje syntezę receptorów oksytocyny (tzw. blok progesteronowy), co zmniejsza wrażliwość macicy na oksytocynę.
Natomiast rolą estrogenu w ciąży jest przygotowanie śluzówki macicy do przyjęcia zarodka. Pod wpływem działania estrogenów macica powiększa się, poprawia się również jej ukrwienie. Estrogeny wpływają ponadto na rozwój kanalików mlekowych, dzięki czemu po urodzeniu dziecka możliwe staje się karmienie piersią.
Jak dbać o prawidłowy poziom hormonów?
Równowaga hormonalna jest niezbędna, żeby organizm mógł sprawnie funkcjonować.
Prawidłowy poziom hormonów jest szczególnie istotny u kobiet planujących ciążę oraz spodziewających się dziecka. Gdy w organizmie dochodzi do zachwiania równowagi hormonalnej, pojawia się zmęczenie, zmiany skórne, złe samopoczucie, wahania masy ciała. Niemożliwe staje się również poczęcie. Równowagę hormonalną zapewnia stabilny, zrównoważony tryb życia: stosowanie zdrowej diety, regularna aktywność fizyczna, unikanie stresu oraz używek. Bardzo ważne jest działanie profilaktyczne, czyli regularne oznaczanie poziomu hormonów w badaniach laboratoryjnych – szczególnie na etapie starania się o dziecko.
Autor bloga FitRepublic.pl. Wieloletni praktyk treningu siłowego oraz certyfikowany trener osobisty. Oprócz treningów siłowych uprawiam również biegi na średni dystans oraz jestem propagatorem zdrowej diety i stylu życia.
