Szacuje się, że zespół jelita drażliwego (ang. Irritable Bowel Syndrome, IBS) może dotykać nawet 20% populacji w krajach wysoko rozwiniętych [1]. Ta przewlekła choroba czynnościowa istotnie obniża komfort życia, oddziałując na układ trawienia i częstotliwość wypróżnień. Jak wygląda terapia w przypadku IBS?
Czym jest IBS? Objawy zespołu jelita drażliwego
Zespół jelita drażliwego stanowi jedną z przewlekłych, czynnościowych chorób przewodu pokarmowego wymienionych w Kryteriach Rzymskich. To wytyczne zawierające kryteria diagnostyczne i ułatwiające rozpoznanie dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Do pojawienia się IBS może dojść w każdym wieku, choć z reguły zespół jelita drażliwego pojawia się u stosunkowo młodej grupy pacjentów, w trzeciej i czwartej dekadzie życia, przy czym dwukrotnie częściej dotyczy kobiet, niż mężczyzn [1].
Według najnowszej edycji Kryteriów Rzymskich rozpoznanie IBS wymaga, aby u pacjenta występował ból brzucha nawracający minimum jeden dzień w tygodniu przez ostatnie 3 miesiące, któremu towarzyszą co najmniej dwie z następujących cech:
- ból jest związany z defekacją,
- dolegliwości bólowe idą w parze ze zmianą częstotliwości wypróżnień,
- ból jest powiązany ze zmianą konsystencji wypróżnień.
Jednocześnie kryteria muszą być spełnione przez ostatnie 3 miesiące, z początkiem objawów co najmniej pół roku przed rozpoznaniem [2]. Do objawów wzmacniających rozpoznanie IBS zalicza się m.in. uczucie parcia w odbycie i niepełnego wypróżnienia, przewlekłe zmęczenie, czy nieprawidłowo uformowany stolec [1].
Rozpoznania zespołu jelita drażliwego nie ułatwia fakt, że choroba ta występuje w jednej z czterech postaci – biegunkowej (D), zaparciowej (C), mieszanej (M) oraz niesklasyfikowanej (U). Postaci te mogą zmieniać się w ciągu życia pacjenta. Choroba miewa też okresy remisji, choć medycyna nie zna obecnie sposobu na jej całkowite wyleczenie.
Skąd bierze się IBS?
Etiopatogeneza zespołu jelita drażliwego jest wieloczynnikowa, przy czym zasadniczą rolę odgrywa zaburzenie interakcji jelitowo-mózgowej. Mikrobiota jelitowa, czyli ogół mikroorganizmów zasiedlających układ pokarmowy generuje odpowiedzi na płaszczyźnie neurogennej, endokrynnej i immunologicznej. Kiedy zmienia się udział ilościowy i jakościowy poszczególnych rodzajów bakterii jelitowych, te mechanizmy ulegają zaburzeniu.
U osób chorych na IBS obserwuje się zmniejszenie ilości bakterii z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium, a zwiększenie Escherichia coli, Streptoccocus, Clostridium spp. Zaburzenia mikrobioty powodują rozchwianie motoryki jelitowej i powodują nadwrażliwość trzewną. Dodatkowym czynnikami w rozwoju IBS są silny stres i niewłaściwa dieta [2].
Jak wspierać organizm w przypadku IBS?
Choć zespołu jelita drażliwego nie da się raz na zawsze wyleczyć, poprzez zmianę trybu życia, diety i wdrożenie odpowiednio dobranej suplementacji można skutecznie łagodzić objawy choroby. Przede wszystkim zaleca się włączenie do codziennej rutyny aktywności fizycznej, metod walki ze stresem oraz dbanie o wartościowy sen. Poprawę samopoczucia przynosi zwykle stosowanie diety LOW-FODMAP, czyli ubogiej w węglowodany fermentujące obecne m.in. w pszenicy, mleku, nabiale i czerwonym mięsie. W przypadku zaparciowej postaci choroby zaleca się dodatkowo zwiększenie podaży błonnika rozpuszczalnego obecnego m.in. w babce płesznik i babce jajowatej [2].
Pomocna w walce z objawami IBS może okazać się też odpowiednio dobrana suplementacja. Wybierając tabletki na jelito drażliwe, warto zwrócić uwagę na obecność takich składników, jak:
- zeolit wspierający funkcjonowanie mikrobioty jelitowej [3],
- wyciąg z rumianku pospolitego ze względu na jego właściwości przeciwzapalne, antybakteryjne i relaksacyjne [4],
- aloes z uwagi na właściwości przeciwzapalne rośliny [5],
- wyciąg z prawoślazu lekarskiego, który działa gastroprotekcyjnie i antyoksydacyjnie [6].
W literaturze zwraca się także uwagę na korzystny wpływ probiotyków, zwłaszcza drobnoustrojów z rodziny Lactobacillus plantarum 299v, na łagodzenie objawów IBS. Warto też sięgnąć po łatwo dostępne preparaty z mięty pieprzowej [2].
Zespół jelita drażliwego jest jednym z częściej występujących obecnie schorzeń gastroenterologicznych. Ze względu na mało specyficzne symptomy, często bywa bagatelizowany, a osoby chore całymi latami męczą się z objawami, które można łatwo złagodzić poprzez proste zmiany w życiu na co dzień.
Bibliografia:
- Adrych K. i in., Rozpoznawanie i leczenie zespołu jelita nadwrażliwego w praktyce lekarza rodzinnego, Varia Medica 2020 tom 4, nr 1, strony 52–59;
- Adrych K., Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych, Forum Medycyny Rodzinnej 2018, tom 12, nr 6, 224–233;
- Mosgoeller W, Muss C, Eisenwagen S, Jagsch R, Vogelsang H. PMA – Zeolite (Clinoptilolite) in the Management of Irritable Bowel Syndrome – a Non-Interventional Study. Z Gastroenterol. 2024 Mar;62(3):379-387;
- Miraj S, Alesaeidi S. A systematic review study of therapeutic effects of Matricaria recuitta chamomile (chamomile). Electron Physician. 2016 Sep 20;8(9):3024-3031;
- Hong SW, Chun J, Park S, Lee HJ, Im JP, Kim JS. Aloe vera Is Effective and Safe in Short-term Treatment of Irritable Bowel Syndrome: A Systematic Review and Meta-analysis. J Neurogastroenterol Motil. 2018 Oct 1;24(4):528-535;
- Zaghlool SS, Abo-Seif AA, Rabeh MA, Abdelmohsen UR, Messiha BAS. Gastro-Protective and Anti-Oxidant Potential of Althaea officinalis and Solanum nigrum on Pyloric Ligation/Indomethacin-Induced Ulceration in Rats. Antioxidants (Basel). 2019 Oct 25;8(11):512.
Artykuł partnera.
Autor bloga FitRepublic.pl. Wieloletni praktyk treningu siłowego oraz certyfikowany trener osobisty. Oprócz treningów siłowych uprawiam również biegi na średni dystans oraz jestem propagatorem zdrowej diety i stylu życia.
