Uzależnienia dotyczą nie tylko używek, takich jak narkotyki, alkohol, czy leki. Nałogi są naprawdę różne i dotykają wiele osób bez względu na płeć, wiek, czy wykształcenie. Jak pokonać uzależnienie od jedzenia? Jak sobie poradzić z objadaniem? Sprawdź koniecznie nasze praktyczne rady!
Kompulsywne objadanie – czy to choroba?
Jedzenie jest niezbędnym elementem w naszym codziennym życiu. Daje ono nam energię i pozwala ciału prawidłowo funkcjonować. Nie zawsze jemy regularnie, do tego zdarzają się nam niewielkie grzeszki w postaci niezdrowych przekąsek, czy spożywania za dużej ilości podczas wyjazdów. To normalne, jednak niektórzy całkowicie tracą kontrolę nad napadami głodu i objadają się przy każdej możliwej okazji. To nie zdrowe, co więcej niebezpieczne zjawisko, które jest poważną chorobą.
Kompulsywne objadanie jest to jednostka chorobowa, która ma podłoże w naturze psychicznej. W krótkim czasie spożywamy bardzo dużo pokarmów. W ciągu dnia może uzbierać się naprawdę pokaźna liczba kalorii. Jedzenie w tym wypadku głównie ma na celu zaspakajać, między innymi poczucie miłości, bezpieczeństwa, a także przynależności. Bywa ponadto metodą na rozładowanie napięcia seksualnego, stresu lub poczucia winy.
Uzależnienie od jedzenia dotyka miej więcej 2-3% osób, które cierpią na zaburzenia odżywiania. U ludzi z nadwagą to zdecydowanie większy odsetek niż u tych szczupłych.
„Jedzoholizm” diagnozuje się poprzez skalę pomiarową, jak i własne obserwacje reakcji w życiu codziennym. Napady występują tu co najmniej raz w tygodniu przez okres 3-6 miesięcy, wtedy można mówić o uzależnieniu od jedzenia. Ilość jest zależna tak naprawdę od stopnia zaawansowania choroby. Należy pamiętać, że uzależnienie od jedzenia w większości przypadków nie jest spowodowane stricte odczuciem głodu, ale zupełnie innymi czynnikami.
Uzależnienie od jedzenia – przyczyny
Kiedy pojawia się uzależnienie od jedzenia to poprzez posiłki staramy się zapełnić emocjonalną pustkę, zabić wolny czas, albo w taki sposób radzimy sobie ze stresem. Ponadto pocieszamy się jedząc. Potem niestety, ale przychodzą wyrzuty sumienia. Przyczyny w tym wypadku mogą być biologiczne, społeczne i psychologiczne. Mowa tu o takich impulsach, jak:
- otyłość w dzieciństwie
- konflikty rodzinne
- presja otoczenia i kult smukłego ciała
- predyspozycje genetyczne
- uszkodzenie ośrodka sytości w mózgu
- zaburzenia neurochemiczne
- presja dotycząca osiągania sukcesów zawodowych
- zaburzenia odżywiania bądź nastroju u rodziców
- wczesne odseparowanie od rodziny.
Również:
- niskie poczucie wartości
- kompleksy dotyczące wyglądu fizycznego, czy wykształcenia
- perfekcjonizm
- nieumiejętność radzenia sobie ze stresem
- nieumiejętność wyrażania emocji
- skłonność do nadmiernej samokrytyki.
Te czynniki także przyczyniają się do uzależnienia od jedzenia. Tak zwane „zajadanie” problemów jest popularnym zjawiskiem. Dlaczego? Wtedy zostają pobudzone ośrodki odpowiedzialne za wydzielanie endorfin i serotoniny. Pojawia się efekt odprężenia, jednak za chwilę też wyrzuty sumienia.
Nadmierne jedzenie powoduje głównie:
- smutek
- brak akceptacji
- żal
- złość
- samotność
- wstyd
- ukryty lęk
- brak akceptacji obecnej sytuacji życiowej.
Uzależnienie od jedzenia – jakie są objawy?
Binge Easting Disorder, czyli w skrócie BED to kompulsywne objadanie się, czyli wewnętrzny przymus do spożywania dużej ilości pokarmów w stosunkowo krótkim czasie. Co ciekawe uzależnienie od jedzenia ma bardzo podobne objawy co alkoholizm, bowiem pojawiają się:
- obsesyjne myśli o pożywieniu, które dominują nad innymi potrzebami
- problemy z koncentracją
- brak kontroli nad jedzeniem
- jedzenie bardzo szybko posiłków
- spożywanie jedzenia w samotności z powodu wstydu
- niezaspokojony apatyt mimo spożycia treściwego posiłku
- kończenie jedzenia dopiero w momencie przejedzenia i odczucia „wypchania”
- usprawiedliwianie spożycia dużej ilości jedzenia
- ukrywanie jedzenia
- brak energii
- wycofanie się z życia towarzyskiego
- utrata kontroli nad jedzeniem
- spożywanie większej ilości żywności niż były wcześniejsze zamierzenia.
To tylko kilka najpopularniejszych objawów, które świadczą iż mamy problem z uzależnieniem od jedzenia. Wiele osób posiada również inne symptomy, na przykład obsesyjne myśli na temat chudnięcia i kuracji odchudzających. Dopiero poważne dolegliwości fizyczne powodują zaprzestanie spożywania posiłków bądź przekąsek. Co więcej masa ludzi ma świadomość swoich kłopotów, a mimo to nic z tym nie robi udając, że tak naprawdę nad wszystkim panuje.
Kompulsywne jedzenie wielokrotnie występuje wraz z innymi zaburzeniami o podłożu psychicznym. To będą, na przykład uzależnienia od alkoholu, depresja, czy też nerwica natręctw, tudzież inne zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. Bardzo często pojawia się anoreksja, bulimia, a nawet NES, czyli syndrom nocnego jedzenia.
Uzależnienie od jedzenia wiąże się nie tylko z otyłością, ale i z innymi negatywnymi konsekwencjami zdrowotnymi, między innymi z:
- cukrzycą
- chorobami serca
- nadciśnieniem tętniczym
- wczesnym ryzykiem zawału
- miażdżycą
- depresją
- chorobami nerek
- zespołem metabolicznym.
Uzależnienie od jedzenia – jak z nim walczyć?
Uzależnienie od jedzenia to nałóg, jak każdy inny. Wymaga wobec tego odpowiedniego leczenia. To długi i wieloetapowy proces, który u każdego przebiega odrobinę inaczej. Mimo wszystko przede wszystkim:
- zmienia się nawyki żywieniowe
- dobrze planuje się posiłki w ciągu dnia
- stara się zredukować stresowe czynniki do minimum
- utrudnia się sobie dostęp do jedzenia
- unika niezdrowych dań i przekąsek oraz innych żywnościowych pokus
- kontroluje się co i w jakich ilościach spożywa
- unika miejsc, w których mamy napady głodu
- szuka się dodatkowych zajęć, aby zapomnieć o jedzeniu, czyli w grę wchodzą spacery, czytanie książek, sprzątanie, czy zajęcia grupowe rozwijające nasze pasje
- stawia się na aktywność fizyczną i na zajęcia relaksacyjne, które uspakajają kompulsywne ataki jedzenia.
Nadmierne objadanie się wymaga pracy na kilku płaszczyznach jednocześnie. Korzysta się z pomocy dietetyka, internisty, diabetologa, gastroenterologa, a nie tylko psychiatry lub terapeuty. Sztab specjalistów ustala wspólny plan działania i modyfikuje go w razie konieczności. Stopniowo, etapami dokonuje się zmian w codzienności. Wszystko dobiera się indywidualnie do konkretnego pacjenta i jego potrzeb.
W walce z uzależnieniem od jedzenia najlepiej sprawdza się połączenie psychoterapii poznawczo-behawioralnej i leczenia farmakologicznego. Wielu proponuje się dodatkowo udział w terapii grupowej, gdzie będą mięć wsparcie od osób, które mierzą się z podobnymi kłopotami.
Jak przebiega leczenia tego schorzenia?
Jak już wspominaliśmy leczenie uzależnienie od jedzenia trwa i składa się z wielu mniejszych czynników, które wpływają na zerwanie z nałogiem. Samodzielnie można sobie poradzić, aczkolwiek to wymaga masy pracy, samozaparcia, a także dyscypliny. Ustalamy plan działania i trzymamy się wszystkich wytycznych. Nie można pozwolić sobie na słabości, dlatego wsparcie najbliższych jest niezmiernie ważne.
Kiedy wszystkie samodzielne próby nie przynoszą pożądanych rezultatów, a Ty wciąż masz kłopot z pohamowaniem chęci na jedzenie to warto szukać profesjonalnej pomocy. W większości przypadków zgłoszenie się do psychologa bądź terapeuty jest konieczne, tak samo jak do dietetyka. Dzięki temu można odnaleźć przyczynę objadania. Nie ma tu miejsca na wymówki ani odstępstwa trzeba jasno określić cel i wyeliminować wszystkie czynniki, które nie sprzyjają powrotowi do zdrowia. Niekiedy przyjmowanie farmakologii jest niezbędnym elementem. Stawia się tu na środki antydepresyjne lub przeciwlękowe.
Każdy przypadek jest indywidualny, dlatego też leczenie się różni. Ważne jest przede wszystkim znalezienie przyczyny tego zjawiska, a także zmiana nawyków żywieniowych, poza tym nie dopuszczanie do napadów głodu. Tylko tak można odzyskać kontrolę nad swoim życiem.
W sytuacji kryzysu robi się wszystko, aby zapobiec powrotom napadów głodu. Wyjście na spacer, prysznic, odpoczynek, sen, albo telefon do kogoś ważnego może zapobiec objadaniu się.
Autor bloga FitRepublic.pl. Wieloletni praktyk treningu siłowego oraz certyfikowany trener osobisty. Oprócz treningów siłowych uprawiam również biegi na średni dystans oraz jestem propagatorem zdrowej diety i stylu życia.
